روستای فهرج از توابع بخش مرکزی شهرستان یزد، با مختصات جغرافیایی ۵۴ درجه و ۳۵ دقیقه طول شرقی و ۳۱ درجه و ۳۵ دقیقه عرض شمالی، در ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی یزد و در مسیر جاده یزد – بافق قرار گرفته است.
این روستا از سطح دریا ۱۲۷۰ متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن نیمه بیابانی است. روستای فهرج از شمال شرقی به کوه چلته محدود میشود.
قدمت روستای فهرج به پیش از اسلام مربوط است. آثار به جا مانده در فهرج، مؤید قدمت و پیشینه تاریخی غنی آن است. از جمله آن آثار میتوان به مسجد جامع تاریخی روستا اشاره کرد که بنای آن به دوره قبل از اسلام منسوب است. برخی منابع، قدمت روستای فهرج را در حدود ۵۰۰۰ سال ذکر کردهاند. این روستا در گذشتههای دور، دروازه الیساتیس و یکی از چهار بخش مهم و اصلی شهر تاریخی یزد قدیم بوده است.
نام روستا نیز به قبل از اسلام مربوط است. نان اولیه آن «فرافر» بوده است که با گذشت زمان، در قرون چهارم و پنجم هجری قمری به «پهره» یا «پهرشت» و پس از آن به «فهرج» تغییر یافته است.
مردم فهرج به زبان فارسی با لهجه یزدی سخن میگویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
زراعت، باغداری، دامداری و فعالیتهای معدنی، مشاغل عمده مردم روستای فهرج میباشند. فهرج شاخصترین روستای استان در خصوص کشت گلخانهای است. محصولات عمده زراعی و باغی روستا مشتمل بر گندم و جو، ارزن، ماش، پسته، انگور، هلو، زردآلو و آلوچه است. آب مورد نیاز کشاورزی روستا از طریق ۸ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق تأمین میشود.
دامداری نیز در روستا فهرج رونق دارد و انواع لبنیات و گوشت در آن تولید میشود. قالیبافی و ریسندگی از دیگر فعالیتهای مردم این روستاست.
روستای کویری فهرج با بافت مسکونی نیمه متمرکز، به صورت خطی و در جهت جاده دسترسی، در میان دشت استقرار یافته است. مصالح به کار رفته در ساخت خانهها عمدتاً شامل خشت، گل، آجر و آهن است. مسجد جامع در کانون روستا واقع شده است و پیرامون آن را بافت مسکونی قدیمی روستا دربرگرفته است.
روستای دشتی فهرج، با معماری سنتی، آثار تاریخی بسیاری دارد و جلوههای یک روستای کویری را به نمایش گذاشته است. از مهمترین جاذبههای تاریخی این روستا میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
مسجد جامع فهرج: این مسجد بزرگ دو شبستان تابستانی و زمستانی دارد. منار گلی مسجد از شاخصههای اصلی آن به شمار میآید که از فاصله دور قابل مشاهده است. ستونهای مسجد، عظیم و مستحکم است و تزیینات معماری آن در ظرافت گچبریها و سقف بلند آن انعکاس یافته است. قدمت مسجد جامع فهرج به نیمه اول قرن اول هجری مربوط است. ساختمان اصلی بنا از آثار دوره ساسانیان است که با ورود اسلام (خلافت عمر) به مسجد تبدیل شده است.
آب انبار حسینیه: قدمت این آب انبار به دورههای پیش از اسلام مربوط است و در حاشیه آن مراسم تقدیس آب برگزار میشده است. پس از اسلام نیز، این آب انبار مورد استفاده قرار گرفته است.